Hoe zit dat nu eigenlijk met de plasticvervuiling van ons rivierwater?

Uit onderzoek blijkt dat ernaar schatting jaarlijks ongeveer 450 miljoen stukjes plastic drijven in de Rijn en 30 miljoen drijven in de Maas. Het gaat om allerlei verschillende soorten en groottes plastic. Om een goed beeld te krijgen van het plastic dat door onze rivieren zwerft visten de vissers van de Rijksrederij, in opdracht van Rijkswaterstaat, in april en mei naar plastic in de IJssel bij Kampen, de Maas, de Waal en in de Boven Rijn.

Alles groter dan 0,5 cm wordt gedurende 40 minuten opgevist. Op de Boven Rijn zijn 92 samples genomen, op de Maas 124 en op de Waal en de IJssel steeds 48. Voor het Interreg project ‘De Rijn Verbindt’ zijn verschillende partners mee geweest op onderzoeksschip de Stern om mee te helpen met het vissen naar plastic en het plastic aan boord te scheiden van grind en organisch materiaal zoals takken, blad en aardappelschillen.

Verminderen van plastic in de toekomst
Het doel van het vissen naar plastic is meer te weten te komen over de variatie in samenstelling en concentratie van het plastic in het rivierwater. Ook wordt geprobeerd te achterhalen waar het plastic vandaan komt. Kennis van de bron kan een sleutel zijn naar het verminderen van het plastic in de toekomst. Door bekendheid te geven aan het grotendeels onder de waterspiegel meegevoerde plastic, hopen we de bewustwording van het publiek te vergroten. Zwerfafval en door de wc gespoeld afval blijken belangrijke bronnen van plastic in het rivierwater te zijn.

Hoe gaat het in zijn werk
’s Ochtends vroeg vertrekt het schip vanuit de haven naar de plastic vislocatie van de dag. Aan bakboord- en stuurboordzijde van het schip hangt een groot kornet (sleepnet dat opengehouden wordt door een frame) van vier bij één meter. De netten worden op dezelfde locatie voor 40 minuten naar beneden gelaten. De scheepsbemanning laat een van de kornetten zakken tot de bodem en het andere drijven aan de oppervlakte. In de volgende ronde wordt ook het midden van de waterdiepte bemonsterd. Hetzelfde ritueel wordt tot 9 keer per dag herhaald. In een logboek wordt alles bijgehouden zodat er van elke plek precies evenveel monsters zijn, dat maakt de statistische analyses sterker. Boeien houden de kornetten op hun plek. Door middel van sensoren wordt de netdiepte, de watertemperatuur en de stroomsnelheid gemeten.

De vangst
De scheepsbemanning laadt de vangst in tonnen op het schip. Een team van Rijkswaterstaat medewerkers, projectpartners en stagiaires pluist met pincetten de vangst uit, op zoek naar grote en kleine stukken plastic. Flinke hoeveelheden organische stof, grind, kolen en schelpen worden gevangen.

Herkomst van het plastic
Door teksten of streepjescodes die soms op de stukjes plastic staan kan de herkomst of aard achterhaald worden. Het plastic wordt door stagiaires en studenten onderzocht om zo de samenstelling en concentratie in het water te meten. De nieuwe stukjes plastic voegen zij toe aan de database, hierdoor staat een compleet beeld van het plastic dat in onze rivieren zwerft. Op basis hiervan kan plasticvervuiling bij de bron aangepakt worden.